Beste lezer of lezeres,
Hieronder volgt een artikel van Rineke Dijkinga, Zij is orthomoleculaire- en natuurgeneeskundige. Ik vind dit artikel dermate belangrijk dat ik het artikel geschreven door Rineke gekopieerd heb. Ik wil met klem benadrukken dat alle credits behoren tot Rineke voor dit artikel. Zij heeft haar eigen praktijk voor orthomoleculaire- en natuurgeneeskunde. De beste dokter staat in de keuken! En daar ben ik het van harte mee eens.
Mensen informeren over de kracht van eerlijke en onbewerkte voeding. Rineke Dijkinga, Dat is mijn missie! En dat is ook mijn missie, van de gewichtsconsulente!
Voedingssupplementen, wenselijk of weggegooid geld?
“Wat? Gebruik jij supplementen? En die adviseer je ook aan je cliënten? Maar jij gaat toch uit van de kracht van voeding?” Dit soort reacties hoor ik vaak wanneer ik iets uitleg over supplementen. Als er iemand is die dagelijks ziet wat de kracht van eerlijk, onbewerkt, gevarieerd voedsel is, dan ben ik het wel. Niet alleen bij mezelf, maar ook bij de cliënten in mijn praktijk. Als je tekorten wilt voorkomen en daarmee je gezondheid wilt optimaliseren, zijn écht voedsel, een gezonde leefomgeving, beweging en ontspanning dé pijlers. Toch zie ik ook dagelijks dat supplementen een snelle en positieve wending kunnen geven aan iemands gezondheid. Althans, goede en hoogwaardige supplementen.
Daar waar voeding zaken kan oplossen, zal ik niet snel naar een supplement grijpen. Toch kan onze behoefte aan voedingsstoffen lang niet altijd afgedekt worden met voeding alleen, hoe gezond je ook eet. Dagelijks hoor ik van mensen dat ze door hun omgeving of reguliere hulpverlener bijna voor gek worden verklaard als ze supplementen gaan slikken. Laatst nog schreef iemand op mijn facebook pagina “Als je gezond eet, hoef je die rommel niet te slikken”. Vanuit mijn 15 jaar ervaring met het voorschrijven van supplementen heb ik dit artikel geschreven. Ik hoop dat het je helpt om je eigen mening te vormen over dit complexe onderwerp. Zijn supplementen weggegooid geld of kan het wel degelijk de moeite waard zijn om ze te gebruiken?
Dit artikel gaat in op algemene aspecten van supplementen. Regelmatig zullen er gerichte artikelen verschijnen die telkens een andere voedingsstof belichten (wat betreft voeding en suppletie).
Onze voeding bevat vaak niet alle voedingsstoffen
Voldoende groente, fruit en jodiumbronnen
Slechts een klein percentage van alle Nederlanders krijgt voldoende groente, fruit en jodiumbronnen binnen. Vorig jaar at de gemiddelde Nederlander zo’n 110 gram groente en fruit, terwijl de minimale norm op 200 gram lag. Inmiddels is dit opgehoogd naar 250 gram per dag. En naar schatting 6 miljoen Nederlanders heeft een jodiumtekort, zie weetje jodium.
Uitputting van de bodem
Door uitputting van de bodem bevatten groente en fruit nog maar een fractie van de vitamines, mineralen en sporenelementen ten opzichte van zo’n 30 jaar geleden. Er zijn nog altijd mensen die denken dat ze met één sinaasappel per dag hun vitamine C-behoefte hebben afgedekt. Helaas is de werkelijkheid weerbarstiger. Zie schema hieronder en rekenen we ons vaak rijk aan stoffen die er in werkelijkheid veel minder in zitten:
Tabel afname mineralen en essentiële voedingsstoffen in periode 1940-1991-2002
(bron: 2003, D. Thomas; http://www.mineralresourcesint.co.uk/pdf/Mineral_Depletion_of_Foods_1940_2002.pdf)
| Mineraal/sporenelement | Groente algemeen | Fruit algemeen | Vlees algemeen | Kaas algemeen | Zuivel algemeen | Gemiddelde % afname |
| Natrium | -49% | -29% | -24% | -9% | -47% | -34% |
| Kalium | -16% | -19% | -9% | -19% | -7% | -15% |
| Fosfor | +9% | +2% | -21% | -8% | +34% | +1% |
| Magnesium | -24% | -16% | -15% | -26% | -1% | -19% |
| Calcium | -46% | -16% | -29% | -15% | 4% | -29% |
| Ijzer | -27% | -24% | -50% | -53% | -83% | -37% |
| Koper | -76% | -20% | -55% | -91% | -97% | -62% |
Bij groente en fruit is uitgegaan van de periode van 1940-1991, bij vlees, kaas en zuivel van de periode 1940-2002. Het is een gemiddelde van 72onderzochte voedingsmiddelen
Belangrijkste oorzaken die in het rapport genoemd worden voor deze afname: raffinage en bewerking van voedsel, productiemethoden (veredeling, verandering van rassen, gewasbescherming, kunstmest, bodembeheer etc)
Dat fosfor in de plus staat lijkt wellicht gunstig, maar dat is het niet. Calcium, fosfor en magnesium behoren altijd met elkaar in balans te zijn. Een overmaat aan fosfor ten opzichte van calcium en magnesium (die wel sterk verminderd) zijn kan veel negatieve effecten op onze gezondheid (zeker van botten, gebit etc)) hebben
Een aantal voedingsmiddelen uitgesplitst, periode 1985/2002
(Bron: 1985 Geigy Zwitserland, levensmiddelenlaboratorium Karlsruhe/sanatorium oberthal)
| Voedingsmiddel | Voedingsstof | Afname percentage |
| Broccoli | calcium | -73% |
| Foliumzuur | -62% | |
| Magnesium | -55% | |
| Appel | Vitamine C | -60% |
| Aardbei | calcium | -43% |
| Vitamine C | -87% | |
| Spinazie | Calcium | -76% |
| Vitamine C | -65% |
Een aantal brein gerelateerde klachten die volgens het Thomas rapport een link hebben met tekorten aan mineralen en sporenelementen:
| Chroom | Koper | Ijzer | kalium | Magnesium | Fosfor | Selenium | Zink | |
| ADHD | x | x | x | X | ||||
| Angstige onrust | x | x | x | X | ||||
| Agressie | x | x | X | |||||
| Bipolaire stoornissen | x | x | X | |||||
| Depressie | x | x | x | x | x | x | X | |
| PMS | x | x | x | x | x | X | ||
| Schizofrenie | x | x | x | x |
Veel voedingsmiddelen zijn geraffineerd
Veel voedingsmiddelen (witmeel, jozozout, witte pasta, witte rijst, witte suiker, oliën) zijn geraffineerd: de delen die kostbare voedingsstoffen bevatten, zijn eruit gehaald. Ook andere bewerkingen aan voedsel, opslagmethoden, sealen etc. gaan ten koste van veel voedingsstoffen. Zie hier de tabel uit mijn boek ‘Alles draait om je hormonen’.
Het verteren van voedsel kost energie, die geleverd moet worden door o.a. mineralen en sporenelementen. Omdat deze voedingsstoffen niet in leeg voedsel zitten, onttrekt geraffineerd voedsel dus uiteindelijk energie. Optimale energieaanmaak (of je nu gezond of ziek bent) is dus feitelijk onmogelijk als je voornamelijk geraffineerd voedsel blijft eten.
Ook geraffineerd zout en oliën horen eigenlijk in bovenstaand lijstje thuis. Jozozout is, ten opzichte van bijvoorbeeld Keltisch en Himalaya zeezout, ontdaan van zo’n 84 waardevolle mineralen en sporenelementen. Ook oliën als zonnebloemolie of veel industriële olijfolie zijn door ontgeuren, bleken, raffineren en zuiveren veel van hun waardevolle voedingsstoffen kwijtgeraakt.
Industrieel bewerkte voedingsmiddelen
Veel voedingsmiddelen zijn industrieel bewerkt. Gemiddeld eten we nog slechts zo’n 3% van onze voeding in onbewerkte vorm. Dit gaat ten koste van veel waardevolle voedingsstoffen. Zeker van vitamines die erg vatbaar zijn voor verhitting, licht en zuurstof, zoals de B-vitamines.
Andere mogelijke oorzaken van tekorten
En dan zijn er nog heel wat andere redenen waarom onze behoefte aan voedingsstoffen niet kan worden afgedekt met gezonde voeding alleen.
Medicijngebruik
Medicijngebruik maakt de behoefte aan bepaalde voedingsstoffen groter, zie het “weetje” medicijnen en hun interacties met voedingsmiddelen.
Het lage aantal zonuren in Nederland
Het lage aantal zonuren in Nederland, plus het feit dat we ons vrijwel altijd direct insmeren met een zonnebrandcrème, maakt dat heel veel mensen een tekort aan vitamine D hebben. Dit is met de beste wil van de wereld niet op te lossen met voeding, omdat er simpelweg geen voedsel is waar zo veel vitamine D in zit.
Vitamine D wordt altijd in verband gebracht met gezonde botten. Het heeft echter zoveel meer belangrijke taken in onze totale hormonale gezondheid dat een regelmatige check-up niet verkeerd zou zijn. Het vitamine D-gehalte moet echt minimaal 80-100 mmol zijn, zeker bij mensen met diabetes, depressies, chronische ontstekingen of andere chronische aandoeningen. Lees anders eens het boekje ‘Nieuw licht op vitamine D’ van Gert Schuitemaker.
Milieu-invloeden
Milieu-invloeden zoals zware metalen en xeno-oestrogenen zorgen ervoor dat onze behoefte aan voedingsstoffen groter wordt. Alle chemische, synthetische en schadelijke stoffen die we via ons water, ademhaling of voeding binnen krijgen, moeten door ons lichaam worden ontgift. Hier is een scala aan voedingsstoffen voor nodig. Voedingsstoffen die lang niet altijd voldoende aanwezig zijn, maar die, als ze wel aanwezig zijn, feitelijk bedoeld waren voor andere belangrijke processen in ons lichaam. Uitgebreide informatie hierover is te vinden in bijlage D (Gezonde darmen en een gezonde lever) van mijn laatste boek ‘Alles draait om je hormonen”.
Vitale voedingsstoffen worden verbruikt
Veel vitale voedingsstoffen worden verbruikt om vitale processen in ons lichaam weer in goede banen te leiden. Zo zijn er bijvoorbeeld heel veel mineralen en sporenelementen nodig als je veel verzurend voedsel eet. Je lichaam zet alles op alles om je bloed weer basisch te krijgen en gebruikt hiervoor basische mineralen. Dit is wellicht een van de meest plausibele verklaringen waarom botontkalking op steeds jongere leeftijd voorkomt; de mineralen die bedoeld waren voor sterke botten worden ingezet om de verzuring te lijf te gaan. Grosso modo zou je voeding voor 80% basisch en voor 20% verzurend moeten zijn om de balans niet te verstoren.
Regulatie van onze bloedsuikerspiegel
Hetzelfde gaat eigenlijk ook op voor de regulatie van onze bloedsuikerspiegel. Er is heel veel voedsel dat onze bloedsuikerspiegel te snel en te lang laat stijgen. Denk aan suikers, sapjes, frisdranken, alcohol, tarweproducten, mais, aardappelen etc. Het is dus niet zo vreemd dat er constant maatregelen genomen moeten worden om onze bloedsuikers weer in goede banen te leiden.
Chronische klachten/ontstekingen
Chronische klachten/ontstekingen zorgen voor een grotere behoefte aan voedingsstoffen. Eigenlijk kun je chronische klachten wel een beetje vergelijken met topsport: ons lichaam heeft dan veel meer voedingsstoffen nodig om herstel werkzaamheden uit te voeren dan wanneer we gezond zijn. Zeker als de eetlust ook nog beperkt wordt door ziekte, is aanvulling met supplementen nog belangrijker.
“Je bent niet wat je eet, je bent wat je verteert”
“Je bent niet wat je eet, je bent wat je verteert” is in mijn praktijk de grootste reden voor het ontstaan van tekorten aan voedingsstoffen. Miljoenen mensen in Nederland slikken cholesterol-, maagzuurremmers of andere medicijnen. Bovendien zijn spijsverteringsklachten (als chronische obstipatie of diarree, alvleesklierzwakte-, lever & gal problemen of een lekke darm) voor velen een dagelijks ongemak. Dan is het niet zo raar dat er heel wat oorzaken zijn die zorgen dat we de voedingsstoffen uit voedsel niet goed worden afgebroken, laat staan worden opgenomen in onze bloedbaan. Alleen goed verteerd voedsel (waar zowel maag, darmen, alvleesklier, lever en gal een vitale rol in spelen) kan in een goed werkende darmen worden opgenomen. Eet in elk geval zo dat je je spijsvertering optimaal in de watten legt. Lees ook eens dit geweldig informatieve boek, De Poekdokter, gezond van mond tot kont.
De grote voordelen van supplementen
Na 15 jaar ben ik nog steeds verbaasd wat de juiste ‘brandstoffen’ uit zowel voeding en supplementen kunnen doen met klachten.
De nadelen van supplementen
Zijn er dan geen nadelen aan het gebruik van supplementen? Zeker wel. Ik noem de belangrijkste:
1. Kaf onder het koren als het om supplementen gaat
Er is behoorlijk wat kaf onder het koren als het om supplementen gaat. Meestal is goedkoop ook duurkoop. Goedkope supplementen bevatten vaak anorganische mineralen die slecht opneembaar zijn (bijvoorbeeld carbonaten, fosfaten en oxides) en soms synthetische vormen van vitamine D en E. Ook kloppen belangrijke verhoudingen tussen stoffen lang niet altijd bij goedkope merken. Laat je goed adviseren als je zelf de etiketten niet goed kunt interpreteren en kies altijd voor een gedegen merk.
2. Eigen dokter worden
Sommige mensen worden ‘hun eigen dokter’, knappen wat op van supplementen en gaan weer verder met hun leven. Het kan zijn dat ze daardoor klachten maskeren en niet tijdig professionele hulp inschakelen. Schakel dus altijd tijdig professionele hulp in als gezonde voeding, gezond bewegen, voldoende ontspanning en supplementen geen duidelijke verbetering brengen in je situatie.
3. Contra-indicaties
Soms zijn er contra-indicaties die niet bekend zijn bij degene die de supplementen slikt. Elke dag Echinacea innemen als je een auto-immuunaandoening hebt is niet aan te raden. Zie voor veel meer voorbeelden het artikel Medicijnen en interacties. Laat je daarom goed informeren als je kruidenpreparaten wilt gebruiken, zeker als je ook medicijnen gebruikt of een ernstige ziekte hebt. Zie ook dan de bovengenoemde link.
4. Balans nog schever
Soms trek je de balans nog schever. Zo zie ik bijvoorbeeld regelmatig dat mensen hoge doseringen calcium gaan slikken. Als je op zo’n moment een magnesiumtekort hebt, trek je de balans nog schever: calcium en magnesium moeten altijd met elkaar in evenwicht zijn. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor het slikken van extra vitamine B12 als je een tekort aan foliumzuur hebt. Ook hier wordt de balans dan nog schever getrokken. Dit risico loop je overigens niet met een multivitamine. Het gaat puur om hoge doseringen van 1 stof als je niet weet of je daaraan een tekort hebt. Zo zie ik ook regelmatig mensen die een hoog gedoseerd ijzer supplement slikken, terwijl ze geen tekort aan ijzer hebben. Teveel ijzer kan schadelijk zijn voor de gezondheid.
5. Ongezonder gaan eten
Ik hoor regelmatig mensen zeggen dat ze wat ongezonder gaan eten, omdat ze menen dat ze hun behoefte aan voedingsstoffen wel aanvullen met een multivitamine. Ik denk dat dat een grote misvatting is: een supplement kan nooit of te nimmer echte voeding vervangen. Voeding bestaat uit heel veel meer dan uit de stoffen die supplementen bevatten, hoe goed het ook kan zijn om toch voedingsstoffen aan te vullen met een supplement. Zonder gezond voedsel als basis hebben supplementen mijns inziens weinig tot geen toegevoegde waarde en zal ik ze ook zelden of nooit adviseren.
6. Overdaad schaadt
Sommige mensen zetten potten vol supplementen op mijn bureau. Als ik ze vraag waarom ze deze slikken, blijkt dat:
- ze ergens een keer iets gelezen hebben;
- ze hebben gehoord dat het bij een familielid goed werkte;
- ze hopen dat nog een extra supplement hun klachten wel zal verhelpen;
- ze denken “baat het niet, dan schaadt het niet”.
Helaas geldt hier hetzelfde als bij eenzijdig voedsel; Overdaad schaadt. Ga liever met een deskundige op zoek naar een paar gerichte supplementen dan lukraak van alles te gaan gebruiken.
Credits en fotocredits zijn voor Rineke. Hier alles over Rineke:
Sinds 2003 heeft ze haar praktijk in Sellingen voor orthomoleculaire- en natuurgeneeskunde. Omdat het voor veel mensen moeilijk is om gezond eten in de praktijk te brengen schreef ze in 2011 haar eerste boek: Weten van (h)eerlijk eten 1. Na alle overweldigende reacties en de vraag naar meer informatie bracht ze in 2013 deel 2 uit. Beide boeken staan vol heerlijke recepten en uitgebreide achtergrondinformatie om je gezondheid positief te beïnvloeden. Voor diegene die een stevige basiskennis over voeding wil leggen bracht ze in 2014 het boekje ‘Weetjes over (h)eerlijk eten’ uit. Een handig naslagboekje mede door de diverse lijstje en tabellen.
Vitaal en fit ouder worden 